بسم الله الحمن الرحیم[1]
....... ابتدای جلسه در صفحه قبل
نوع دوم: اشیاء دارای منفعت حرام
نوع دوم این است که آیا ترتب منفعت حرام بر شئ موجب بطلان معاوضه می‌شود یا نه؟ شئ‌ای فی نفسه محذور ندارد ولی منفعت حرام بر او مترتب است، آیا ترتب منفعت حرام بر شئ موجب بطلان معاوضه می‌شود یا نه؟
شیخ انصاری برای این نوع سه قسم تصویر می‌کنند و از هر قسمی مستقلا بحث می‌کنند.
قسم اول: این مبیع و متاع و کالا یک هیئتی دارد که از این هیئت فقط منفعت حرام از آن قصد می‌شود. هیئت، هیئتی است که فقط منفعت حرام برای آن متصور است، مثال روشنش مثل بت، بت ممکن است از طلا یا یاقوت یا چوب ساخته شود، این مادۀ بت نه نجس است و نه متنجس ولی این ماده تبدیل به یک هیئتی شده است که «لایقصد منها الا الحرام»، این هیئت بت بودن برای پرستش است که پرستش غیر خدا از اعظم گناهان کبیره است. خرید و فروش این قسم چگونه است؟
قسم دوم: کالائی است که با این هیئتش هم منفعت حرام دارد و هم منفعت حلال دارد، ولی قصد متبایعین کاربرد این کالاست در منفعت حرام، یک تنۀ درخت است می‌خواهد بفروشد، این تنۀ درخت هم منفعت حلال دارد و هم منفعت حرام، ولی هدف خریدار از خرید این تنۀ درخت ساخت بدنۀ گیتار است یا هدفش این است که از این چوب بت یا صلیب درست کند که اینها اهداف حرام است، آیا متاعی که منفعت حلال و حرام دارد ولی قصد متبایعین یا یکی از آن دو استفاده در منفعت حرام است، آیا معاوضه بر او باطل است یا نه؟
قسم سوم: شئ منفعت حلال و حرام دارد، قصد متبایعین فعلا منفعت حرام نیست ولی مظنۀ این است که در منفعت حرام استفاده شود، آیا معاوضه‌اش درست یا نه؟ مثل بیع سلاح به اعداء دین. ارتش اسرائیل می‌خواهد دوربین دید در شب بخرد و قصدشان هم الان منفعت حرام نیست ولی مظنۀ این است که این را بر علیه مسلمانان استفاده کند، اگر مظنۀ استفاده در حرام باشد آیا معاوضه باطل است یا نه؟ این سه قسم در نوع دوم که باید بررسی شود.
برای قسم اول شیخ انصاری پنج مصداق بیان می‌کنند که بررسی آن خواهد آمد.
[1] - جلسه نوزدهم – مسلسل 117 – دو‌شنبه –17/08/1400
*********************
