حضرت آیه الله حاج شیخ جواد مروی حفظه الله در آخرین جلسه سال تحصیلی 1401-1402 و انتهای درس خارج فقه سه‌شنبه، 9 خرداد 1402 چند نکته مهم را متذکّر شدند که متن و صوت این بیانات را ملاحظه می‌فرمایید:
چند نکته را عرض میکنیم و دوستان را به خدا می‌سپاریم.
چند نکته در پایان سال تحصیلی
نکته اول: طلب حلالیّت
معتقدم اعزه حقی دارند از جمله حق پرسشگری و ما هم حق نداریم با پرسش و پرسشگر گزینشی برخورد کنیم و حق نداریم مانع جولان ذهنی دوستان شویم لذا اگر گاهی به جهت مدیریت زمان پاسخ سؤالی داده نشده یا با سؤال برخورد خوبی نشده با اینکه به هیچ وجه قصد مهانت هم نبوده اما اگر تضییع حق هم شده باشد از دوستان عذرخواهی میکنم و حقوق طرفینی را هم با دعای برای یکدیگر ساقط کنیم. بنده دعاگوی دوستان هستم و دوستان هم از دعای خیر فراموش نکنند.
نکته دوم: میلاد امام علی بن موسی الرضا علیه آلاف التحیه و الثناء
همه ائمه بدءً به وجود مقدس نبی گرامی که او امام الأئمه است همه ائمه نور واحدند لکن امام هشتم یک ویژگی خاص دارد که بدن مطهر بضعه الرسول در کشور ما به ودیعه گذاشته شده و ما از الطاف و فیوضات مستمره ایشان بهره مند هستیم که ویژگی خاص برای ما ایجاد کرده. فرصت بحث نیست. همیشه وقتی وارد حرم میشوم نکته آن عالم سنی ابن حبان به ذهنم می‌آید و عرض میکنم خدمت حضرت شما که به دیگران اینگونه نظر دارید به شیعیان خودتان طبیعتا نظر ویژه می‌کنید.
در مسجد النبی مناظره‌ای با عالم بزرگ اهل سنت داشتم وقتی اعتراض کرد که شما شیعیان در مشهد بت خانه درست کردید گفتم این فقط ما نیستیم که معتقد به زیارت هستیم و قبر امام علی بن موسی الرضا را زیارت میکنیم گفتم یادت هست جلسات قبل صحبت کردیم وقتی از ابن حبّان سؤال کردم گفتی رجل الجرح و التعدیل عندنا گفتم جرح و تعدیل اساس فقه شما است و ابن حبّان را هم قبول دارید او در کتاب الثقات وقتی به علی بن موسی الرضا می‌رسد می‌گوید: و قبره بسناباذ خَارج النوقان مَشْهُور یزار بِجنب قبر الرشید قد زرته مرَارًا کَثِیرَه وَ مَا حلت بِی شدَّه فِی وَقت مقَامی بطوس فزرت قبر عَلیّ بن مُوسَى الرِّضَا صلوَات الله على جده وَ عَلِیهِ و دعوت الله إِزَالَتهَا عَنى إِلَّا أستجیب لی و زالت عَنى تِلْکَ الشدَّه وَ هَذَا شَیْء جربته مرَارًا فَوَجَدته کَذَلِک أماتنا الله على محبَّه المصطفی وَ أهل بَیته صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ سَلَّمَ الله عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِم أَجْمَعِینَ.
نکته سوم تسلیت رحلت حضرت امام
در آستانه رحلت امام امت قدس الله روحه الزکیه هستیم. قدر زحمات ایشان را باید بدانیم. ایشان دقیقا به این کلام امیر مؤمنان عمل کرد که حضرت فرمودند یَحتاجُ الإمامُ إلى قلبٍ عَقُولٍ، و لسانٍ قَئولٍ، و جَنانٍ على إقامهِ الحَقِّ صَئولٍ. پیشوای جامعه نیاز به این سه رکن دارد و مرحوم امام جامع این سه رکن بود.
تقدیر و تقدیس میکنیم زحمات مرحوم امام را امیدواریم بتوانیم در مسیر تثبیت انقلاب اسلامی گام برداریم.
نکته چهارم: توجه به تلاش علمی در ایام تعطیلی دروس
مرحوم پدر ما از مرحوم آیه الله آشیخ هاشم قزوینی استاد علی الاطلاق حوزه علمیه مشهد و استاد بعض مراجع و بزرگان از جمله آیه الله سیستانی، مقام معظم رهبری و آیه الله وحید خراسانی وقتی نزدیک محرم که درسها میخواست تعطیل شود معمولا یک نکته را گوش زد میکردند و میفرمودند آقایان فضلا، حوزه و طلبه تعطیلی ندارد، تبدیل است نه تعطیل.
اما متأسفم که امروز به تمام معنی الکلمه درس نبودن را به معنای تعطیل بودن حساب میکنیم.
خود ما آرزو میکردیم درس تعطیل باشد چون گاهی فرصت داشتیم پیش مطالعه و پیش مباحثه میکردیم مباحثه یک جلسه کفایه سه ساعت طول میکشید و خوشحال میشدیم تعطیلی پیدا شود که تحقیقات حاشیه ای و سایر مطالعات را برسیم.
دوستان امروز مطالعه کتب قصه شده. خانواده شهید صدر نقل می‌کنند عسرت خانوادگی شهید سید محمد باقر صدر را. همسر شهید صدر در کتاب به رنگ صبر نقل می‌کنند در نوجوانی شهید صدر و برادرشان سید اسماعیل صدر گاهی یک دشداشته بیشتر نداشتند[3] سید اسماعیل میرفت کلاس سید محمد باقر صبر می‌کرد ایشان که برمیگشت دشداشه را می‌گرفت با اینکه آستینها و قد دشداشه برایش بلند بود اما می‌پوشید که بتواند کلاس برود. ایشان نقل می‌کند قبل ازدواجشان در خانه شهید صدر اینگونه بوده که گاهی میهمان که می‌آمده از میوه فروشی به این شرط میوه می‌خریدند برای میهمان که وقتی میهمان رفت باقی میوه ها را پس می‌دادند و پول را می‌گرفتند میهمان که می‌آمد بچه ها را هم منع میکردند که میوه نخورند و میهمان یک پرتقال می‌خورد و ما بقی را پس می‌دادند.[4] آیه الله سید کاظم حائری نقل کردند این سید محمد باقر صدر قبل از نوشتن اقتصادنا شنیدند تاریخ تمدن ویل دورانت به عربی ترجمه شده با عنوان قصّه الحضاره در 43 جلد ایشان پولش را نداشتند، نماز استیجاری گرفتند که با پولش بتوانند این کتاب را بخرند چون معتقد بودند باید قبل نوشتن اقتصادنا مباحث اجتماعی را خوب بفهمم، یک هفته شب و روز نمی‌شناخت و تمام 43 جلد را مطالعه کرد و بر آن حاشیه زد.
حال ما خوشحال باشیم که درس تمام شد و عرف هم شده کار اقتصادی و رفت تا سه ماه دیگر که دوباره به یادش بیافتد درسی هم بوده است.
شیخ صدوق میفرماید امامیه اجماع دارند که افضل اعمال در شب قدر تحصیل علم است آن وقت ایام درسی که تعطیل شود همه چیز را کنار بگذاریم؟ آیه الله سبحانی وقتی برای من نقل کردند که از شهید مطهری پرسیدند شما چقدر مطالعه می‌کنید ایشان جواب داده بودند همینقدر بگویم در حد مرگ مطالعه و تحقیق میکنم.
حداقل یک نسیمی از بزرگان به ما بوزد. البته تقدیر هم میکنم گاهی گزارشهای دوستان و توفیقاتشان که در ماه مبارک رمضان بعض قسمتهای جواهر را کارکرده‌اند و گزارش می‌دادند و میگفتم حالا که شما وقت گذاشتید من هم وقت میگذارم بیا یک ساعت با هم صحبت کنیم و در شیوه کار نکاتی به شما بگویم.
أعزه را به خدا می‌سپاریم، خداوند به همه ماتوفیق دهد که در مسیر گسترش مکتب مظلوم اهل بیت علیهم صلوات الله گامهایی برداریم.
و صلی الله علی محمد و اهل بیته الطاهرین.
[1]. جلسه 115، مسلسل 304، یکشنبه، 1402.03.07.
[2]. تسرّب عنوان از فقه اهل سنت به فقه شیعه هم روشن است که بعض دوستان گفتند اصل بحث از شافعی بوده که مرحوم شیخ طوسی از آنها از جمله کتاب الحاوی گرفتند.
[3]. ما این سخنان را که می‌گویم گاهی بعضی فکر می‌کنند به جهت توجیه و فرار از مسئولیت است که میگویند با همین مشکلات بسازید نه و الله اینگونه نیست مشکلات را می‌فهمیم و می‌دانیم باید مشکلات طلبه باید مرتفع شود ما خدمت بزرگان و مقام معظم رهبری که می‌رسیم همه پرونده مشکلات معیشتی حوزه را باز میکنیم و توضیح می‌دهیم و اصرار هم داریم. گاهی در منزل سر سفره میگویند چرا نمی‌خورید می‌گویم لقمه گلوگیرم شده من میفهمم مشکلات را اما نباید این مشکلات باعث شود ما از تحقیق و کار علمی مان باز بمانیم.)
[4]. به رنگ صبر، ص172.